Kor stor plass treng ein eigentleg? Kvifor skal ein nytte årevis på å handtere eit huslån? Vi er vorte eit samfunn av moderne slavar som går rundt og innbiller oss at eit digert hus med nytt IKEA-kjøkken, det er noko ein må ha.
Architecture is the art of how to waste space. – Philip Johnson
For nokre dagar sidan skreiv eg ein bloggpost der mitt hovudpoeng var ei oppmoding til norsk media om at det for tida også hender andre saker i Noreg, og verda, enn ei viss rettssak i Oslo. Tilfeldigvis nytta eg redaktør i Stavanger Aftenblad, Lars Helle, som gallionsfigur for den norske medieskuta i mine skriveri.
I dag fekk eg til mi store overrasking eit svar frå Helle. Eller, meir presist, eit ikkje-svar. Med tanke på offentlighetsprinsippet, som både eg og Lars er opptekne av, gjenngjev eg svaret, eller ikkje-svaret om du vil, her;
Takk for link.
Jeg var faktisk gjort oppmerksom på bloggen din noen dager før, og lurte litt på om jeg skulle svare deg.
Jeg så vel egentlig ikke noe poeng i det. Det virker som vi har helt grunnleggende forskjellig syn på hvordan for eksempel en rettsstat skal fungere, der jeg jo ser at offentlighet er en del av dette.
Du mener noe annet og det er helt i orden. Jeg tror ikke vi blir enige.
Som medieanalyse svikter vel bloggen din når du på den ene siden kommer med det alltid gjentatte, klisjéfylte argumentet om at vi gjør dette bare for å tjene penger, samtidig som du skriver at produserer noe folk ikke vil ha. Hvordan henger det på greip?
Uansett var det underholdende lesning, selv om jeg ser at det ikke er noe jeg kan navigere etter i stillingen min.
Takk for engasjementet.
Vennlig hilsen
Lars Helle
Fyrst av alt må eg berre få sei at det er ganske så flatterande at mitt vesle innlegg nådde heilt fram til Lars Helle på eiga hand. Sjølv sende eg ei lenkje til han, etter nok eit innlegg i avisa hans om Amid Bubab Barlan.
Men når ein fer respons, og eit augneblenk tenkjer “wow!”, så er det godt at Helle evnar å drage ein ned på jorda att. For hans svar er altså ikkje å sjå på som eit svar. Det seier han sjølv, og det ser ein og i svaret. Helle har ikkje teke fatt i eit einaste av poenga mine, med eit lite heiderleg unntak av redaktørars ansvar for å ha ei viss inntening på produktet sitt, noko eg kjem attende til seinare. Men la nå det vere Helles val.
For min eigen del tykkjer eg nok at det hadde vore meir i tråd med hans eigne prinsipp om “offentlighet”, om han hadde publisert sitt ikkje-svar i kommentarfeltet på bloggen min. Men igjen…Helles val.
Når du no har kome så langt ned i teksten her, ville det vore for gale om eg ikkje skulle kommentert Lars Helle sitt ikkje-svar, så her kjem den biten.
Eg finn det beint fram fascinerande at Lars Helle tillegg meg meiningar der han framstiller meg som om eg var motstandar av offentligheit. Hadde Helle teke seg bryet med å leita litt attende i bloggarkivet mitt, ville han nok lagt merke til at openheit er noko av det eg set høgst. Han hadde gjerne og lagd merke til at eg har vidarformidla ein video med Pat Condell i etterdønningane etter åtaket. Her vert det meste som er verd å seie om saka sagt på under to minutt.
Eg trur Lars har hatt nokre skeive briller på då han las mitt innlegg om media si einsidige dekning den siste tida. At ein journalist, på toppen av det heile, ein redaktør, ikkje skal kunne inneha evne til refleksjon over eige arbeid er trist og skremande. Så for å hjelpa på den biten kjem her nokre tal. (Samtlege tal er henta frå Atekst.)
Ingen av desse tre hendingane har vel gjenge direkte upåakta hen i det norske samfunnet.
Det er difor til å undrast over at Helle saknar “offentlighet” rundt saka, når ein ser at frå 16.04.2011 til 24.04.2011, 8 små dagar, har Antje Brura Bursdag vorte nemnd i 1774 artiklar. 1774! Då har eg ikkje ein gong vurdert å sjå på talet på nyhendesendingar med same tema som hovudoppslag.
At media kosar seg i dette stoffet som ein unge i fri dressur på Kvadrat, er nok ikkje ein påstand som ville gjeve meg spesielt gode odds.
Vidare til neste poeng.
Lars Helle er mildt sagt skeptisk til min “medieanalyse”. Men at eigarane set krav til ei viss inntening er unekteleg eit poeng det er vanskeleg å kome bort i frå. Kall det “klisjéfylt” og rakk ned på det. Like fullt er det fakta at Schibsted, Noregs største mediekonsern, ikkje vil akseptere raude tal. At Stavanger Aftenblad i 2006 gjekk over til tabloidformat på avisa si, gjorde vel heller ikkje den biten betre?
Som den jæravisa Stavanger Aftenblad er, skal eg no forsøke å gje Lars Helle ei innføring i greipstruktur omkring mi såkalla “medieanalyse”.
Stavanger Aftenblad er ei avis med eit stort tal abonnentar. Ut i frå dette, har avisa ei temmeleg stabil inntekt. Oppå dette, eller gjerne også i fyrste rekke, kjem sal av annonsar. Avisa er i tillegg å få kjøpt i laussal.
Laussalsavisar har og sine faste kjøparar. Desse kjøparane er som røykarar. Dei er vanedyr. Dei kjøper avis av gamal vane. Kvar og ein har sin favoritt. Lik røykarar som skal ha Rød 3 kvar evige gong, kjem også den faste avisskjøpar og spør etter VG, Dagbladet eller tilsvarande. I mine år har eg endå til gode å høyra einkvan spør etter “gje meg ei avis med nytt om travhestar”. Ein kjøper aviser ut i frå at ein veit kva ein får. For ein person på min alder, er det då gjerne interessant med stoff om ei kvit og svart lærkule. And that’s it!
Mitt poeng her, fibrane som legg seg på tvers av greip-tinda og bind det heile i hop; folk er vanedyr! Dei gjer ting av gamal vane. Difor er det ikkje så nøye kva som er på framsida av avisa. Refleksen i armen gjer at samstundes som kaffekoppen kjem rykande varm over skranka, vert avisa slengd oppå ved sida av med det same, gamle mantraet “Og gje meg Dagbladet/VG/Aftenbladet/XX og…”
Eg vil gjerne gje landets redaktørar ei utfordring. På same måte som me rett som det er fer featurebilag om interiør, ville det vore eit interessant eksperiment å gjort det same med saka. Kutt ut alt stoff om det i hovudutgåva, og sel bilag på si. Om salstala hadde tapt seg som følgje av dette, ville jo det i seg sjølv ha vore ei sak.
Igjen er det interessant å dra fram tala frå Nordiske mediedager, der 68% var lei fokus omkring drapa på austlandet sumaren 2011. For Lars Helle er journalist. Han er redaktør. Til dagleg har han likesinna rundt seg. Andre journalistar. Redaktørar. Ja jamnvel på heimebane er har han journalistar rundt seg.
No er ikkje eg så sylskarp i personanalysar som Lars Helle tilsynelatande meiner at han er, når han definerer meg som ein med grunnleggjande ulikt syn frå han. Difor vert dette i stor grad hypotetisk. Antakingar. Snåsamannutsegn. Men ein kan gjerne seie at Lars Helle kan ha utfordringar med å vera sjølvkritiskt med tanke på alle dei likesinna han omgjer seg med.
I 9 måneder har media gjenge svanger og venta på den forløysande rettssaka etter massemorda 22. juli 2011.
Det var difor på høg tid at ein no omsider kunne ta fatt på den festen det må vera for media å fråtse rundt i dei alle minste detaljar som desse 9 månadane har resultert i av faktakunnskap.
Lars Helle, sjefredaktør i Stavanger Aftenblad, har ein kommentar i avisa si 16. april. Her uttrykkjer han at trass i at ein stor prosentandel (68%) tykkjer det har vore meir enn nok dekning av massemorda, så vil det ikkje vere mogleg å droppe dekninga.
Helle ser det som media si øvste rolle å brette ut spaltemeter på spaltemeter med relevant og urelevant stoff om rettssaka. Han meiner rett og slett at det er media si plikt å gjere dette, same kva brukarane av lesarar, lyttarar og sjåarars ynskje måtte vere. Det må Helle få lov å meine, men hadde salstala vore raude som følgje av dette, hadde nok pipa fått ein annan lyd.
Lars Helle vart tilsett som ny sjefredaktør i Stavanger Aftenblad 20. oktober 2011. På spørsmål frå si eiga avis om Stavanger Aftenblad no skal verte meir lik Dagbladet, svarer Helle:
Nei, jeg har enorm respekt for at det er to forskjellige produkter og markeder. Jeg skal holde på Aftenbladets formålsparagraf. De som tror Aftenbladet nå blir en boulevardavis som Dagbladet, tar feil, sier han.
Eg gjev deg framsida av Stavanger Aftenblad 17. april 2012:
Vidare i den tidlegare nemnde artikkelen, vel Helle å nyttegjere seg av Frank Aarebrot for å forklare kvifor så stor prosentandel meiner at media har gjort jobben sin meir enn godt nok no.
At publikum er lei av krigen og ønsker å lese om noe annet, betyr ikke at mediene kan slutte å skrive om krigen.
Frank Aarebrot, landets suverent mest kjende valforskar står på ønskeliste, nei unnskyld, vitnelista til Andrus Babben Brownie. Dette fall ikkje i god jord hjå Aarebrot.
Jeg er valgforsker, og har aldri forsket på verken terror eller høyreekstremisme. Jeg kan ikke se noe jeg har forsket på som kan ha relevans for saken.
Trass i dette temmeleg bastante utsagnet frå Aarebrot, vel altså Lars Helle å bruke nettopp Aarebrot som kjelde i sitt forsvar for at media skal ha dekning av rettssaka etter 22. juli 24+ timar i døgnet.
Eg trur beint fram at Helle her har gjort seg fortent til julekort frå Andrej Brutus Bastus for å ha drege fram ein gyldig grunn for at han no har heile landets media dansande rundt som sin personlege fanskare etter at han mobba “noregs framtid og demokrati” sønder og saman i løpet av ein einaste julidag.
Me dunkar oss stadig på brystet over å ha verdas beste land å bu i. Her har me flotte levetilhøve, og ein godt utvikla rettsstat. I årevis har ny straffelov lege til handsaming i det norske byråkratiet. Ein manns handling, fekk på usedvanleg vis fortgang på noko som trøblete IKT-problem lenge hadde trua med å utsette.
No kan ein jo sjølvsagt ikkje sjå bort i frå at det gjerne var Grete Faremo som fekk sving i kostebinderiet på ein måte som Knut Storberget berre kunne drøyme om, men det kan i så fall Faremo sjølv ta æren for på eit seinare tidspunkt på ei av landets mange forsider.
Uansett straffelov og IKT-trøbbel. Mitt, og dei 68% som takka høfleg nei til klappjakt på størst mogleg salstal på Nordiske mediedager har fylgjande ynskje til Lars Helle og resten av landets marionettar:
La dette rettssystemet som me er så stolte av få gjera jobben sin i fred!
Høyr på dei 68%. Kva seier vel media om rettssystemet vårt, om dei ikkje har tiltru til at dei kan utføra det dei er sett til på ein god måte?
Aftenbladets sjefredaktør pakkar seg inn under sitt magiske framtidsteppe. Her gjentek han mantraet han lærte på sjefredaktørskulen om “media sin rolle som dokumentarist” stille for seg sjølv…for eventuell framtidig forskning på hendinga 22. juli. Kan hende ynskjer Lars Helle å gjere for Andolf Busta Brynstad, det media ikkje klarte å gjere for Fritz Moen?
Sjølvsagt er det prisverdig at Norsk media ynskjer å passe på at alle dei involverte fer den handsaminga dei har krav på i ein rettsstat, men trass i ei usedvanlig god tru på eigne, opphøgde mål, så har norske mediesjefar ein kalv som dei set høgare enn all verdas rettar: forteneste.
Nettopp kravet til forteneste innrømmer jo Lars Helle, i det han skildrar eit endra mediebilete, ein haug akkrediterte journalistar og sjåartal på vevfjernsyn i dei seinare åra.
Men på Stortinget er dei nok glade no. Endeleg fekk mediekorpset anna å plukke i frå kvarandre enn ugilde politikarar med for mange år borte frå det verkelege samfunnet dei er tillitsvalde for.
Programmet Kveldsåpent mora meg storvegs i går kveld. Born no til dags kunne fått sjølvaste Johan Jørgen Holst til å bleikna som forhandlar. Alle avgjerder må ha ei forklaring bak, og det er mest som om barnet har ein menneskerett til å få denne forklart.
[audio:http://www.dalstroka-innafor.net/wp-content/uploads//2012/04/nrk_kveldsaapent_2012-0413-0619_6346993949.mp3|titles=nrk_kveldsaapent_2012-0413-0619_6346993949]Foreldres mot til å være tydelige grensesettere, er noe vi ser trenger å oppmuntres. Forhandlergenerasjonen er et ord som brukes om barn i dag.
– Grete Siv Gabrielsen Larsen, Stavanger Aftenblad, s. 39, 13.02.2008
På langfredag fekk eg ei ny bok i posten. “The One-straw revolution” av japanaren Masanobu Fukuoka. Ho greip meg på ein måte ein berre kan håpe at ei bok skal røre ein. Takk og lov for at det var påskeferie, for det vart ikkje gjort mykje anna enn å lese denne.
Masanobu Fukuoka, Joel Salatin og Sepp Holzer og deira tankar, teoriar og praksiserfaring er noko ein burde høyrt meir om i media.
Diverre er folk lette å leia, og elefantar på Mars og ofring av Ferrariar for å redda pinnsvin er diverre ting som middelmådige journalistar maktar å presentere til folket som viktige nyhender.
Inspirert av nettopp Fukuoka, har Mihail Kossev laga denne videoen (i to delar) basert på nettopp “The One-straw revolution“;
GNIST-kampanjen, ein samarbeidskampanje mellom ei rekke organisasjonar til 25 millionar+ skryt av auke i søknaden til lærarutdanninga. Delar av desse 25 millionane har mellom anna gått med til å laga ein flott promofilm på Engebråten skole. Denne har gjenge sin seiersgang på nettet i vår.
Men som GNIST sjølv skriv, er han nok teken hakket for langt til å virke realistisk. Dette veit lærarar som har vore i gamet i mange år, dette veit lærarstudentar som kjem frå høgskular landet rundt og opplever praksissjokket…ja jamvel skuleborn sjølv veit at slikt ikkje er realiteten i norsk skule.
For alle som er opptatt av utdanning er dette strålande nytt.
På bakgrunn av denne voldsomme satsinga på rekruttering til skulen er det følgjande difor eit tankekors.
Landets lærarar fekk for nokre år sidan ny forhandlingspart for sine arbeidstilhøve. Frå tidlegare å forhandla med Staten, fekk ein no ein ny forhandlingspartnar i form av Komunenes Sentralforbund (KS).
10.02 i år vart det semje mellom KS og Utdanningsforbundet om ein ny arbeidstidsavtale etter at den førre gjekk ut ved årsskiftet. Med denne kom ein ekstra planleggingsdag for lærarane.
Dette er mildt sagt lite populært ute på dei mange lærarværelsa i Noreg, men det er lite ein kan gjera når det er snakk om storpolitikk som kjem dumpande på ein i frå Oslo.
Så då er mitt spørsmål til Kristin Halvorsen;
Kva tenkjer du om at KS ralgjerer nett slik dei vil, og på klassisk splitt og hersk-vis innfører ein ekstra arbeidsdag for lærarar?
Trur du det er mange nye lærarar som kjem strøyamnde til høgskulane rundt omkring, når stadig fleire lærarar melder frå til sine elevar at ein for alt i verda ikkje må finne på å verte lærar?
Her gjev Staten i frå seg ansvaret til KS. Dernest sit Staten passiv og ser på at KS undergrev den satsinga som KS sjølv, tilsynelatande, er ein del av i form av GNIST-kampanjen.
Planleggingsdagen skal ikke innebære noen økt arbeidsbyrde. Den skal etableres ved at arbeidsplanfestet tid forskyves. Hvordan dette skal skje, må avtales på den enkelte skole – og det skal fremgå av arbeidsplanene.
– Utdanningsnytt
Likevel presterer KS å kome opp med dette;
Det betyr at dagene bla kan legges før og etter elevenes skoleår.
– KS B-rundskriv nr.. 3/12
KS legg med andre ord til rette for at alle landets rektorar skal verte syndebukkar når neste årshjul kjem ut av trykkeria på kommune og rådhus rundt omkring. Eg ville ikkje vore rektor i vår, og om dene avtalen vert prolongert utover dette eine året, ja då skal ein telje godt på knappane for kor lenge ein kan sjå seg tent med å stå i læraryrket.
Ein ting er sikkert, og det er at forhandlingar med KS er langt frå å gjev meg den GNISTa i arbeidet eg treng. Slik splitt og hersk-opptreden gjev ikkje anna enn gnissingar!
Selja står saftgrøn og sevjemjuk,
kvistfri og ferdig til fløytebruk
for hage småguthender.
Tonen kjem smygande, mjuk og var,
aukar i kraft og fær døyvde svar
langt borte frå andre grender.
Solgylt og djup med ein eim av vår,
slørd som i lengt og vemodig sår
han skiftande stig og bårar.
Gåta om livet ligg løynt der i
jordbundne krefter som gjer seg fri
løyst ut gjennom tusen vårar.
Småfuglen tagnar i skogen då,
undrande sit han og lyer på
og gløymer seg i lange stunder.
Barnet som stabbar i garden lær,
undrar seg på kva vel dette er
for spelande, blankt vedunder.
Frostsvar på tun står ein gamal mann,
minnest den gongen då også han
sprang berrføtt i fjell og finne.
Tonane leikar i hugen hans,
augo står fjerne med dimslørd glans
mot barndommens bleike minne.
– Jakob Sande
Etter at Nepal bergtok meg under mi reise verda rundt i 2003, har landet alltid hatt ein spesiell stad i hjartat mitt. Dette vesle, fattige landet høgt der oppe i fjella gjer noko med folk. Om det er naturen, folka ein møter på eller ein kombinasjon av dette som gjer det, er ikkje godt å seie.
I dette landet er 65% av dei mannlege innbyggjarane i stand til å lesa, medan berre 42% av kvinnene kan det.
Staten ynskjer å gjere utdanning tilgjengeleg for flest mogleg, men fråfallet er stort.
Også Nepal har private og statlege skular. Her er det dei private som er høgst ansenitet.
Ein famelie sender gjerne sonen på skule om ein har ein son og ei dotter. Står valet mellom å senda båe, vert gjerne dottera sendt til statleg, medan sonen fer gå på den private.
Parallellen til Noreg for 100 år sidan, ja jamvel endå mindre, er ikkje vanskelege å sjå.
Medan eg er inne på Nepal og utdanning, passar det også å trekke fram Alex Lyngaas sin serie på Dagbladet TV, 7 dager i Nepal. Legg spesielt merke til hans tur innom døveskulen. For meg pirrer dette ved ei nerve, av di min onkel gjekk på døveskule her i landet under 2. verdskrig. Å lesa brev som læraren skrev til mine besteforeldre for så lenge sidan, er fantastisk for ein som sjølv har landa i det som er verdas nest viktigaste yrke.