Category Archives: IKT

Denne kategorien innheld, som namnet kanskje fortel, ting som tek føre seg IKT-spørsmål.

Generelt, IKT

Me har stellt oss fint

No comments

Cecilie Langum Becker har skrive om sitt daglege digitale angstanfall på NRK.no. Eg kjende på eit behov for å driva litt opplysingsarbeid, i von om å desentralisera verda. Så eg skreiv ein e-post til henne. I mangel av NRK-æppen.

Me har stellt oss fint, har me ikkje? Eg trur forøvrig du gløymde MyKid oppi det der.

Men kva hjelp det å lage liste med mobilapplikasjonar eigentleg? Er det eigentleg dei som er problemet?

Eller er det latskapen vår? Mangelen på mot til å seie «Nei, no er det nok?»

La meg nytta meg sjølv som døme.

Eg er over snittet interessert i desse tinga (lærar med IKT i læring), og har gått for open kjeldekode. Desentraliserte løysingar!

Eg nyttar hovudsaklig tre ting i min digitale kvardag.

  1. E-post
  2. RSS
  3. Mastodon

Frå e-post får eg informasjon frå skule og barnehage. Sjølv om eg arbeider som lærar, på den skulen eg får informasjon om mine born frå, har eg heilt medvite kutta ut Visma. Det same med MyKid i barnehagen. Kvifor skal den offentlege skulen/barnehagen nytta private aktørar til å gje meg som føresett informasjon? Begge hadde heimeside med RSS-moglegheit. Skulen har endå det (mykje på grunn av mi eiga rolle der….), men barnehagen droppa det. Eg fekk meg jo ein heftig disputt med leiar i barnehagen på bakgrunn av dette, men får no altså månadsbrev på e-post.

I støttemateriellet til rammeplanen hjå Udir, kan ein nemleg lesa at «Foreldresamarbeidet skal både skje på individnivå, med foreldrene til hvert enkelt barn…».

«Individnivå» altså. Då KAN ein ikkje utelukka, og krevje at føresette skal oppretta konto hjå ein privat aktør.

Og så; RSS.

Her får eg dekka informasjonsehovet mitt, og vel så det. Heilt reklamefritt. Utan å ende opp med doomscrolling. Fordi; det tek faktisk slutt! Når eg klikker «Lest alt», så er det ikkje meir å hente der…..før ein av leverandørane mine legg ut noko nytt.

Eg har pr. i dag rundt 150 ulike kjelder i kjeldelista mi. Fordelt på kategoriar eg vel. Som oppdaterer seg så ofte eg vil. Eg får lokalnytt frå mi lokale avis, kombinert med det NRK gjev meg frå sitt lokalkontor på Ullandhaug. Eg får skuleinfo for to born der. Eg får oppdatert musikknytt på dei artistane eg likar, også frå Youtube….fordi Youtube er nettopp det…..ei stor kjelde med RSS-kjelder:

Men dette er godt skjult sjølvsagt, fordi Youtube nok VIL at ein skal nytte æpp og nettside. (Så kan ein spørje kvifor NRK «måtte» lukke podcastane inn i ein «æpp»….!?)

Her er OsloMet si RSS-kjelde på Youtube.

NTNU sin.

UiS.

Ja….du skjønar poenget.

Skriv https://www.youtube.com/feeds/videos.xml?channel_id= og legg kanal-ID’en til Youtube-kanalen inn bakerst, så treng du aldri meir besøka youtube.com.

Eg har hobbyar der, bloggar, beredskapsting (HRS, DSB, FHI, NSM, trafikkmeldingar, varsom.no…). Politikk, sjølvsagt. Stortinget.no og Regjeringen.no er dritgode på RSS, visste du?

Alt eg treng har eg i RSS-kjeldene mine. Bortsett frå barnehage då….

Hovudpoenget er at eg styrer alt dette sjølv. Eg kan seie kor ofte ei kjelde skal oppdaterast. Eg kan seie korleis eg vil at denne skal vise meg nye ting.

Og. Det. Er: REKLAMEFRITT. Og open kjeldekode.

Så er det det sosiale. På nett.

Eg er ikkje på Facebook. (…lengre….) Ikkje på Twi….X, ikkje instagram, tiktok, snapchat. Og eg har eit nydeleg indre sjeleliv!

Eg nektar rett og slett å vere ein del av det som bidreg til at desse aktørane styrar verda. Ikkje ein gong Windows eller iOS nyttar eg, men linux (det er MANGE slag)! På grunn av det proprietære. På grunn av at dei sentraliserer alt. Hjå seg. For så å utnytte det, og oss.

Men det er ein ting. Ein «guilty pleasure» om du vil….

Mastodon.

Igjen, som e-post og RSS; desentralisert, reklamefritt og (ikkje minst) algoritmefritt!

Sjå på det som nettopp e-post. Alle kan senda e-post til kvarandre. Eg MÅ ikkje ha e-post hjå nrk.no for å sende epost til deg no, til dømes. (Sjølv om de er blitt flinke på å gøyme vekk e-postane, til fordel for den F*ings æppen! Jepp.. NRK er ein del av problemet.) Om eg vil, KAN eg ha ei maskin i huset mitt, som snakkar med alle andre maskinar som køyrer same programvare.

Høyrest kjendt ut?

Ja.

Internett…..

Så slik går no dagan.. Mine.

Tro, håp og kjærleik.

Kaspar, Melkior og Baltasar.

Per, Pål og Espen.

Eller e-post, RSS og mastodon.

Det er alt eg treng.

Eg har ikkje behov for 11 disiplar, å metta 5000 med brød og fisk, eller 10.000 følgjarar på Instagram.

PS. Gary Turk har kome med ei oppdatering…

Arbeid, IKT, Politikk

Skjermdebatt anno 2025

No comments

Odin Nøsen har forfatta nokre ord om Udir og skjerm i 2025.

Eg heiv meg på, med ein kommentar hjå han;

Eg har nokre år bak meg i det aktuelle segmentet no. Og har drive «prosjekt» med Chromebook sidan 2016 (long story….).

Men eg har til gode å summere opp kor mange timar, minutt…eller prosent av timane som er nytta til bruk av skjerm. Og er det einskilde skjermar, eller digital tavle me snakkar?

At rektor, eller skulesjefen, som me ikkje har hatt sidan mars, skal ha oversikt over tidsbruken når det gjeld skjerm i mine timar er ikkje anna enn umogleg.

Me nyttar skjerm. Me nyttar blyant. Av og til fargeblyant. Men aldri tusj. Slik dei har i England. Der fløymer det over av tusj. I alle fargar. Ikkje berre svart. Me nyttar av og til kolstift. Og skriv på veggen. I skulebua. Slik steinalderfolk gjer. Når våren kjem her, 550 m.o.h, og snøen forsvinn frå skulegarden sånn litt før 17. mai, nyttar me kritt. Når var krittida igjen?

Fordelen med skjermen i 2025, kontra skjermen i 2015, er at skjermen i 2025 startar opp SINNSJUKT mykje fortare enn skjermen i 2015. Eller 2005. Eller 1995. Eg trur skjermtida i 2025 er på høgde med skjermtida i 1985 på Tiki-100….instant on. Det har jo vore ein downperiode der ei stund…

I år er eg på 7. trinn. Me er berre fire. Då har eg teke meg til rette, og innført RSS for heile hurven. Tanken er at dei treng meir tekst. Mindre biletet og video (utan at me treng å få inn på ressursbruken til dei to sistnemnde akkurat her…). Og dei må ha ein kjapp måte å sjekka mykje på. Mange kjelder. Og det vert jo og eit fokus…..kva kjelder skal me ha? Korleis kategorisere dei? Oi! Me kan søke gjennom alle kjeldene, i staden for å Google heile internettet for å finne eit eller anna reklamefinansiert søkeresultat, om ikkje KI’en slår inn.

Men det er i 7. klasse. I 1. – 4. var det kjekkast å drive med samskriving, øve på 10-20-30-regelen,øve litt på Statped sin Tastaturbo….men var det skjerm i halvparten av tida? Meir enn det? Gudane veit! Eg veit i alle fall ikkje kor lenge dei held i blyanten heller, og eg er redd ein har litt feil fokus om det er slikt ein vel å bry seg med. Men det er klart…..det er jo lett å laga statistikk då.

IKT, Sirdal

Til Sirdal kommunestyre

No comments

I dag engasjerte eg meg litt politisk. Denne e-posten forfatta eg til mine lokalt tillitsvalgde. Så får ein sjå om ein får noko ut av det….

Hei

Eg ynskjer å spele inn eit emne eg har vore i kontakt med kommunens administrasjon om tidlegare. For meg som innbyggjar i Sirdal, vert det verre og verre å sjå på at Sirdal stilletiande stør opp om det som meir og meir liknar på eit statskupp i USA…og potensielt også andre land.

Facebook og X fungerer tilsynelatande som eit ekkokammer for fascistar og MAGA-tilhengjarar.

I Tyrkia har Elon Musk sitt X no blokkert opposisjonens kontoar på nemnde fora.

I Noreg gjeng tidlegare utenriks- og statsminister Torbjørn Jagland ut, og frontar ein, etter mitt vit, veldig sunn skepsis mot Facebook, X og andre amerikanske tech-gigantar;

«Jeg vil ikke lenger være del av de amerikanske tech-gigantenes algoritme-manipulerte plattformer. De er en stor fare for verden.»

Alt i september 2024, same månad som Sirdal kommune (…omsider. Veldig seint til festen!) oppretta konto på X, var eg i kontakt med administrasjonen angåande dette temaet. Eg problematiserte tilstadeveret der. For det ER problematisk. Av moralske og etiske årsaker, å vera til stades på desse kanalane slik me ser utviklinga gå føre seg i «verda utanfor«.

Eg bed samtlege folkevalde parti i Sirdal kommunestyre fremja ei felles sak, der ein følgjer etter Jagland. Der ein gjer eit aktivt moralsk og etisk val omkring tilstadeveret vårt på internett.

Ver med Europa, og resten av den frie demokratiske verda me kvar dag kjemper for at alle skal få oppleva, og set eit lite, men tydeleg standpunkt:

Avslutt alle kontoane på Facebook og X. I dag!

Fokuser i staden på eigen nettstad, og gjer den så god han kan bli, i staden for å spreia energien i alle retningar. Følg opne standardar med eiga heimside, som kommunen sjølv har kontroll på. Gjer den tilgjengelg for alle med. Nytt RSS, ActivityPub m.m og gjer informasjon om Sirdal tilgjengeleg for «Sirdølen». Ikkje for Musk, Bezos og Zuckerberg.

På førehand takk.

– Torger Åge Sinnes

IKT

He du haure det jede?

No comments

Det ovantsåande er eit velkjend utsagn blandt eldre folk frå øvre Sirdal. Ein kan jamvel også høyra bortimot same utsegnet på flatlandet på jæren.

RSS har i mange år vore ei av mine hjartesaker. Heilt sidan Google fortsatt var heltar, og stod bak kanonprogram som Picasa og Google Reader, har eg vore ein fast brukar av denne opne nettstandaren.

I starten vart det til at eg nytta RSS til å fylgje med på veners bloggskriving. No til dags er det helst to behov som vert dekka.

Newsboat er ein terminalbasert RSS-lesar som eg nyttar (eg er linux-brukar. Debian.) Denne lesaren har eg kopla til programmet mpv. I Newsboat har eg putta inn alt eg er interessert i å sjå av Youtube-filmer. Newsboat sjekker så rundt på alle kanalane eg følgjer med på, og listar opp dei siste oppdateringane.

Newsboat – terminalbasert RSS-lesar. Her nytta for å sjå på Youtube. Reklamefritt.

FreshRSS er min go-to-lesar for å halda meg oppdatert på alt av tekst. Bloggar, avisar, kommunalt nytt, oppdateringar frå Regjering, Storting og departement, Reddit, teikneseriar….alt mogleg som har RSS-straum og som har litt interesse or meg, det puttar eg inn der.

Youtube har gøymd sine RSS-kjelder godt. Men andre, NRK, Stortinget og Regjeringa, har gjort dei ganske godt tilgjengelege.

Mange stader finn du RSS-ikon du kan klikke på, for å finne RSS-addressa.

I min nettlesar, den norske Vivaldi, finn nettlesaren ofte ut om det er RSS-kjelde på nettsida. Då poppar det opp eit lite ikon i adressefeltet. Det heilt til venstre under. Prikken med dei gråe regnbogane.

Nettlesaren har jamvel også ein innebygd RSS-lesar.

Men det som var utgangspunktet for akkurat denne vesle bloggposten, var helst at eg i dag gjorde noko eg har fundert på lenge. Eg vil gjere det letare for vener og kjende å nytta nettopp RSS.

Så eg registrerte domenet jede.no. Med utgangspunkt i det gamle uttrykket «he du hare det jede?» «Har du høyrt det?».

Med lagring hjå den gamle Sirdølen Sturla Josdal, i hans Subsys.no, fekk eg ganske raskt ei lita nettside opp og gå, der ein kan registrera konto. Då har ein med eitt ei nettside å sjekke RSS på. På Android-telefonar, kan ein installera denne nettsida, slik at ho ser ut som ein «vanleg» applikasjon på telefonen.

Så har du ikkje testa RSS-før…..vel….du kjem til å få eit mykje betre liv. Slutt på å bli eksponert for all slags reklame. Ikkje meir vidareklikking på andre ting. Kjapp oppdatering på siste nytt.

For dei med over snittet stort interesse for Sirdal og nærområda, har eg samla saman ei fil du kan importera inn i nettløysinga på jede.no med eit godt utval av RSS-kjelder som omtalar Sirdal.

Spørsmålet er berre: do you choose the blue pill, or the red pill?

IKT

RSS i 2025

No comments

Store Norske Leksikon har ein artikkel om RSS som eg tykkjer treng litt oppdatering. Så eg sende artikkelforfattaren ein liten notis. Så får ein sjå om det har noko å seie…

Hei.

Las akkurat gjennom teksten din om RSS på SNL.no (https://snl.no/RSS)

Den norske nettlesaren Vivaldi (basert på Chromium) har RSS-lesar integrert.

I tillegg får du opp RSS-kjelder på ein veldig oversikteleg måte.

Verdt å nemna om RSS, som eg saknar, er at Youtubekanalar er RSS-kjelder.

Handelshøgskulen, BI, sin RSS-straum på Youtube, er til dømes: https://www.youtube.com/feeds/videos.xml?channel_id=UCkD68_FrlQ7BvZi3VcpjOPw

Musikkinteressert? Kva med Jacob Collier i RSS-lesaren? https://www.youtube.com/feeds/videos.xml?channel_id=UCtmY49Zn4l0RMJnTWfV7Wsg

I dagens medierte verd, der kjeldekritikk er vorte meir og meir aktuelt, synest eg og det er verdt å nemne både Regjeringa (https://www.regjeringen.no/no/sok/id86008/?term=rss) og Stortinget (https://www.stortinget.no/no/Stottemeny/RSS/) sine RSS-løysingar. Her kan eg få forsvar, landbruks eller utdanningsnytt rett i frå hovudkjelda.

Eg les nyhende utelukkande via min RSS-lesar, vha. FreshRSS. Då får eg kjapt overblikk, og treng ikkje utsetta meg unødig for reklame og «neste, neste, neste».

Youtube ser eg og vha. RSS. Eg har putta RSS-straumane til kanalane eg følgjer, inn i programmet newsboat (linux). Dette hentar ned nye videoar, og eg kan sjå dei utan å verte freista av andre clickbaits…..OG eg slepp reklamen!

Det er godt for sjela….

IKT

RSS – eit nettliv utan reklame

No comments

RSS er måten eg held meg oppdatert på store og små ting via nettet på. Det har det vore i mange år.

Alle fyrst var det Google Reader som gjaldt. Det var før Google vart…onde? Så la dei ned Google Reader. (Picasa, verdas beste bilethandsamingsprogram og, men det er ein anna bloggpost). Ut av det fekk me Feedly. Feedly finst som både nettside, og applikasjon til telefonen. Og det fungerer fint.

Men, og i 2025 er dette eit stort men. Feedly er ei sentralisert teneste som andre har kontroll på. Dei kan altså gjera som dei vil med tenesta. På godt og vondt. Det likar eg ikkje.

Så dermed byttar eg ut Feedly også. Med Newsboat. Newsboat er fantastisk! Newsboat er tekstbasert. Og med Newsboat kan eg og putta inn dei kanalane eg er interessert i på Youtube, og sjå dei der (men igjen, ein anna bloggpost). Bakdelen med Newsboat er at eg ikkje (så lett) kan nytta det på smarttelefonen. Resultatet her, er at Youtube får leva vidare i Newsboat, medan eg tek med meg alt av tekst vidare, på leit etter nok ein RSS-lesar.

Mine RSS-kjelder innanfor kategorien "Nyhende"

Og då er me komne fram til løysinga i 2025. FreshRSS.

FreshRSS er som Google Reader, Feedly og Newsboat eit program som sankar inn alt eg har av RSS-kjelder, og presenterer dei for meg på ei side, slik at eg slepp å klikka meg rundt på alle bokmerka for å sjå etter oppdateringar.

Berre i kategorien «nyhende» har eg eit relativt stort utval som leiter etter siste nytt. I tillegg kjem hobby-kjeldene, kjeldene som har med borna mine å gjere (skule, fritid etc), bloggar (ja…nokon driv med det også i 2025) og ei rekke ukategoriserte kjelder som…ja…det kan jo vera nokon (1, 2) skriv på bloggen sin att ein gong?

Etter at Politiet tok til vitet og droppa TwitterX til fordel for eigen….PLOG(?), har også dei moglegheiten for RSS att. Noko som gjev innbyggjarane betre tilgang til informasjon. Det må vel vera målet i eit demokrati?

NRK har ei oversikt over sine RSS-kjelder som du kan følgje. Her er det mykje å velgje i. Ikkje alt er like interessant. Sports-RSS’en kan du til dømes ha for meg…

Stortinget har og ei fantastisk løysing der du kan plukke ut kva du enn måtte ha av interesse politisk. Med desse går du altså rett til kjelda, i staden for å få sakene presentert av NRK/TV2/Aftenposten/Aftenbladet/VG/Dagbladet.

FreshRSS er noko eg kontrollerer sjølv. Eg har ei lita datamaskin som står på heile tida. Det er min vesle datapark. Til å starta med installerte eg FreshRSS på ei datamaskin åleine. Men eg «treng» fleire program. Difor har eg installert linux debian-versjonen Yunohost, og deretter installert FreshRSS. Andre RSS-lesarar er og tilgjengelege her, men eg har endt opp med den.

Sidan FreshRSS lev i nettlesaren, kan eg jukse til det, slik at det på telefonen ser ut som eit eige program, medan eg nyt heile web-grensesnittet på PC’en.

FreshRSS er publisert under GNU Affero GPL v. 3-lisens. Dette tyder at dei som har laga programmet fortsatt har rettane til det, men samstundes kan dei som nyttar programmet (eller andre interesserte) delta i vidareutviklinga av det.

Å ha FreshRSS som ein liten jegar i den digitale ville vesten, som kan jakte på informasjon for meg, sparar meg for tid, klikk, reklame. Det fordrar dog at overskrifter er gode, og ikkje er «clickbait».

Til slutt i denne bloggposten, har eg putta inn RSS-kjelda frå https://www.sirdal.kommune.no. Alt etter når du les denne bloggposten, vil dei fem linjene med siste nytt frå Sirdal kommune, syna ulike ting.

RSS-feil: A feed could not be found at `https://www.sirdal.kommune.no/rss/wprss.php`; the status code is `404` and content-type is `text/html;charset=UTF-8`

PS. Mikrobloggingstenesta Mastodon, og andre løysingar inne i Fediverset, har og RSS-kjelder…. I Mastodon sitt tilfelle, kan du berre legg til .rss bakerst i adressefeltet.

https://snabelen.no/@dalstroka.rss

IKT

Radio og bash

No comments

Nettstaden https://lyd.nrk.no er ein juvel for slike som meg som ikkje er så fan av at NRK koplar alt av innhald inn i ein himespøta applikasjon. Ikkje kan slike applikasjonar nyttast i Linux heller. Så då må ein inn på nettsida til NRK.

Eg (og min ven ChatGPT) knota difor til eit lite bash-script som hentar ut data frå nettsida, og lagar hyperlenker direkte til lydstraumane.

#!/bin/bash

# Hent data frå URL
URL="https://lyd.nrk.no"

# Data vert lagra i fila
OUTPUT_FILE="radiostraumar_nrk.html"

# Hent innhald frå URL
curl -s $URL | \
# Fjern uønska HTML frå kjelda
grep -v '</h3></td><td>' | \
# Sniff liner som startar med "Mount Point /" og reinsk dei
grep -oP '(?<=Mount Point /)[^"]+' | \
# Fjern alle førekomstar av "</h3></td><td" frå henta tekst
sed 's#</h3></td><td##g' | \
# Legg til opprenska del til URL-adressa og formater det som hyperlenker
awk -v base="$URL" '{print "<a href=\""base"/"$1"\">"base"/"$1"</a><br>"}' > $OUTPUT_FILE

# Tilbakemelding til brukar
echo "Radiostraumar frå NRK lagra i fila $OUTPUT_FILE"

Lagrar du dette i ei fil og køyrer henne, får du altså ei html-fil med hyperlenker direkte til alle lydstraumane til NRK.

Desse lenkene kan eg legga inn i Navidrome, der eg og har alt av min eigen musikk samla. Dette kan då alle i husstanden lytta til på sine einingar. Mi eiga lydsky rett og slett..

1 2 3 … 14