Mandagen er komen. Fyrste dagen i vinterferien min, men likevel sit eg her og tenkjer skule. Men snart skal eg koma meg ut og avgarde opp mot snøen heime!
Fyrst skal eg berre tipsa litt om ein ny, genial å lage ein “powerpoint” på. Stikkordet er Prezi.com. Dette er ein måte å presentere tankar og idear på som skiller seg ganske drastisk frå den tradisjonelle måten å laga ein presentasjon for eit publikum på.
For å sitera Vamp:
Det sko ha vore sommar nå!
Hausten 2007, skremande kor lenge sidan det synest no, var eg i Japan. Saman med 29 andre flotte studentar frå Volda var eg mellom anna i Japan. Der såg eg lyset. Ein anna stor fan av same fenomenet har laga ein video av det som fer dobbeltspor og “høghastighets”-satsinga til Navarsete å likne mest på ein fjert i ein korgstol.
[youtube:v=KnB1mdPaYCE]
Eg drog avgarde i dag for å henta juletre til heimen. Det er eit stykke, så eg tok bilen. Då eg kom fra, parkerte eg bilen på andre sida av vegen og gjekk over hovudvegen for å leita etter årets offergåve til julestemninga. Eg blinka meg ut eit ganske kjapt, og tok det nøgd i handa for å gå attende til bilen og køyra heim.
Men bilen stod ikkje lenger der eg hadde parkert han. Haka fall nok nokre centimeter, og auga leitte febrilsk etter min gamle compadre. Nokre nervepirrande brøkdelssekund seinare fann eg han att…50 meter lenger ned, på andre sida av av parkeringsplassen og berre 2 meter frå skrenten ned mot grøft og hovudveg.
Etterpå stakk eg innom fyrste utsalgsstad for Lotto og kjøpte meg tre bongar! God jul og godt nytt år…
Då eg var heimom ein tur i helga gjekk eg skulle leita fram nokre gamle skulebøker som eg tenkte eg skulle visa desse små håpefulle anno 2008. Dei har joså mykje å gjera med 5 glosar kvar veke! Eg fann gloseboka mi…i snitt 10 på kvar prøve. Det skulle stoppa klaginga frå nokon og ein kvar.
Men i same sjølvsnikkerte kassen fann eg og ein perm. I den fann eg dokumentasjonen frå min alle fyrste PC. (Om ein ser bort frå Commodore 64’en som eg kjøpte på Klepp etter å ha kikka i ein annonse i Stavanger Aftenblad). Det var herlig lesing for eit gamalt data-hjarte. Det var i den tida CD-rom måtte kjøpast som ekstrautstyr, og Windows 95 var Microsoft sitt flaggskip. Og de beste var at eg hadde god plass att på min 170 MB store harddisk etter å ha installert han og.
Traileren til RobRoy var mitt fyrste møte med video på PC. Han låg som ekstramateriale på Windows 95-oppgraderinga. Sjeldan har vel video vore så spanande nokon gong. No til dags har han derimot vorte redusert til berre ein Youtube-vidoe i mengda;
[youtube:v=w0-2kzujLA8]
Men papira eg skreiv ut på min gode, gamle grå skrivar (som eg har gløymt namnet på no)…ja dei fortel om ei forjetta tid!
Eg veit eg tenkte på det for tre år sidan. At denne filmen måtte eg sjå då eg såg reklamen. Eg saumfarte DVD-hylla til mi bortreiste syster no i kveld og der kom eg over han. Det var ikkje tvil…dei fire filmane eg hadde funne før fekk vente.
Tilfeldigvis les eg ei bok av Arne Næss samtidig. Ein kan kanskje seie at det vert litt mykje filosofering om dagen, men eg trur ikkje Arne er den verste ein kan ta inspirasjon frå!
Menneskja er norske, naturen er norsk, musikken er norsk, men tankane og dei viktige spørsmåla som filmen tek opp er viktigare enn nokon sinne!
Eg oppmodar difor alle som les dette og ikkje har sett filmen, om å antan kjøpa han eller finna ein kopi på ei bibliotek før julestresset tek deg!
Ein liten forsmak på den ein time og fjorten minutt lange dokumentarfilmen kan sjåast under.
[youtube:v=vZ28PBiiuu8]
Eg har lyst til å kome med nokre tankar omkring det nynorske språket i eit verdsperspektiv no. Bakgrunnen er at eg gjekk og høyrde på Språkteigen si sending frå den 26.10 på veg til arbeid i dag. Etter kvart kom dei inn på eit tema som ein kanskje kan kalla det norske språk i verda?
Ei rekkje institusjonar, her i Noreg representert av HiB, er med på eit EU-sponsa prosjekt som er kalla Double Bubble. Målet, eller måla til dette prosjektet er slik;
• å vekke interesse for språkene tysk, svensk, norsk, dansk og islandsk.
• å bruke lekende og overraskende metoder for språkinnlæring.
• å øke interessen for språkkurs.
• å nå fram til målgruppen, unge mennesker mellom 18 og 30 år.
Prosjektet tek sikte på å nå dei i aldersgruppa 18 til 30 år som kanskje ikkje er særs interessert i å læra språk. Det er og snakk om dei framandspråka som kanskje ligg nærast opp til Norsk. Slik sett passar kanskje ikkje tankane mine heilt inn, men eg trur likevel at desse funderingane mine har eit poeng. Men la oss høyre litt på kva det går i når dei snakkar om å læra andre språk;
[audio:http://www.dalstroka-innafor.net/wp-content/uploads//2008/10/sprache.mp3]
Det eg tykkjer er mest interessant her er noko av det siste som vert sagt:
“…utnyttar du den språkkompetansen som du sit inne med frå tidlegare. Det er nokre grammatiske strukturar som har inne i deg og som du utnyttar.”
For det er akkurat dette eg tenkjer på når eg meiner at det å læra nynorsk som hovudmål vil vera ein ufatteleg fordel for alle når ein seinare skal ta til å læra andra språk. Eg er diverre ingen forskar og kan sjølvsagt ikkje dokumentera noko slikt. Men så kan ein spørje seg…må ein vera doktor for å forstå at ein må ete for å overleve? Eg har altså ei magekjensle, og den seier meg at om ein lærer nynorsk som hovudmål i Noreg i dag så vil ein oppnå fleire effektar;
Med tanke på at fleirspråkleg kompetanse er meir og meir etterspurd i arbeidsmarknaden no til dags, kan eg verkeleg ikkje skjøna at ein ikkje skulle ville ynskje å kunne fleire språk antan dette no er nynorsk, bokmål, samisk, teiknspråk, svensk, engelsk, tysk, fransk, spansk eller for den del arabisk!
Med andre ord; Go nynorsk!
Bilen min er ikkje den kjappaste i gata. Nede i parkeringsanlegget står han mellom ein flott Volvo V70…siste årsmodell, og ein liten gul og svart racerbil! Men eg skjemst ikkje fordi om. Eg likar bilen min. Han har frakta meg rundt om i Noregs land no sidan ein gong seint på 90-talet. Men fordi om han er ein meir praktisk bil enn ein underhaldande bil (eg har ikkje ein gong radio i han), skal eg innrøma at eg har testa grensene litt. I 
ein tunell. På ei lang strekke utan andre bilar i synsranda. Då fekk eg han opp i 140 kilometer. Eg trur eg skulle klart å drege han opp mot 150…i fritt fall!
Denne innleiinga har eit poeng som ligg langt i frå det at eg skal skryta av kor fort eg har kjørt. Det er ikkje tøft på noko vis. Eg har floge i nær 300 kilometer i timen i fritt fall over Lake Taupo på New Zealand og…det var tøffare. Ikkje sette det helse og liv til andre i fare heller…bortsett frå han som hadde meg på magen sjølvsagt, men han hadde jo valt det sjølv han og.
Men til poenget…i alle bilar finn ein hastighetsmålarar…speedometer. Av ein eller annan grunn går mitt til 200 eller deromkring. Men kvifor? Kva er poenget med det når;
Eg kom over ein interessant artikkel på ei engelsk side ved navn Treehugger som tok føre seg nettopp dette spørsmålet. Ein interessant parallell vart dregen til temaet i ein ganske grotesk film ved navn Supersize Me. Filmen er ein dokumentar om eit eksperiment der ein freistar å leva ein månad på ein McDonald’s-diett for å sjå om det i det heile tatt går, og kva verknadar det eventuelt gjev.
Mange forbukarar, når dei får valget, vel den største porsjonen tilgjengeleg. Du har heilt sikkert, som meg, velt eit litt større glas med Cola for berre eit par kroner meir. Det gjev jo meir for pengane! Slik er i alle fall teorien bak. Og med dette i mente, dreg så artikkelen på Treehugger ein ikkje heilt usansynleg tråd til automobilverda…
Kan det hende at same type psykologi påverkar køyremønsteret vårt? Er det mogleg at ein vil køyra litt fortare enn ein burde gjere når augene ser at det er mogleg? Om det så enn berre er dei vesle 5 kilometrane ekstra? I så fall er det urovekkande.
Desse 5 kilometrane ekstra kan vere skilnaden mellom å halde seg på vegen i neste sving, og å dra ret avgåre mot skogen. Det kan vere skilnaden mellom å kome heim til avtalt tid, og å treffast på oppvakninsavdelinga på sjukehuset. Det kan vere skilnaden mellom liv og død.
Ein må sjølvsagt legga seg på minnet at det er forskjell mellom Jørgen hattemakar og kong Salomo…og det er også forskjell mellom, med fare for å skjera alle over ein kam, ein 18 åring rett ut i frå Vegvesenet sine lokal med ferskpressa sertifikat og ein førtidspensjonert, tidlegare kommunalt tilsett. Men likt for alle, er at ein kan havne i ein situasjon der ein kanskje må nå eitkvart, og kanskje akkurat då er tida ein ikkje skulle ha kvesta dei ekstra kilometrane ut av nåla på det lysande instrumentbordet i haustmørkret.
Så mi oppmoding for hausten verta denne; slakk av på foten! Det er betre å venta 5 minutt ekstra enn å venta fånyttes.
Eg må seie at det er trist å høyre at Rådmannen har vorte “vandt” til kritikk. Det kan ikkje vera mykje grei jobb å ha om ein opplever engasjement og konstruktiver kommentarar som kritikk.
For eg trur neppe dei frammøtte i Kommunestyresalen hadde troppa opp for å koma med kritikk til Rådmannen. At engasjementet var stort og innspela mange kunne ein jo merka seg i etterkant av møtet, noko eg er sikker på at både KrF og Høgre sine representantar opplevde. Det var derfor ikkje berre blandt foreldra at den plutselege amputasjonen av møtet frå Rådmannen si side opplevdes noko merkeleg! Til opplysning kan eg minna Rådmannen om det ein kanskje kan kalla den Sirdalske ånd…det er rett og slett ikkje kultur her i kommunen å reisa seg i ei forsamling og ta ordet, og spesielt ikkje når ein for 30 sekund sidan fekk framlagd eit prosjekt i mangemillionarsklassen og altså endå ikkje heilt har klart å fordøya nettopp det.
Når ein driv med utdanning er ein heile tida på jakt etter å gjera ting betre. Eit velkjend omgrep innanfor pedagogiske kretsar er “heilskapeleg skuleutvikling”. Omgrepet spelar nok i fyrste rekke på å utvikle pedagogiske prinsipp, men det er vel ikkje heilt unaturleg å utvide dette til å gjelde også andre sider av skulekvardagen når det er snakk om å byggja ein ny skule.
Ei av desse sidene som Rådmannen tydeligvis vart gjort merksam på var symjebassenget. Eg må i forbifarten berre nevne at eg må dra litt på smilebåndet når Sirdal kommune legg opp til to symjebasseng, medan dei fleire andre stadar i landet må reise bort frå skueln for å få den grunnleggjande opplæringa.
Uansett. Utdanningsdirektoratet har publisert nokre føresegner omkring forsvarlig svømme- og livreddingsopplæring i grunnskoleopplæringen. Dette er interessant lesing. I punkt 4.1 som går på tryggleiken under sjølve undervisninga kan ein lesa;
Ved begynneropplæring skal det alltid være minst 2 tilsynspersoner til stede. Dersom
gruppen er større enn 15 elever, skal tilsynet økes med en voksen tilsynsperson for hver
påbegynt gruppe med 15. jf. § 12-1 bokstav b.Når elevene er svømmedyktige, og det ellers ikke er spesielle problem med opplæringen i
den aktuelle gruppen, kan en tilsynspersonen ha både undervisning og tilsyn med inntil
15 elever.Når det er forhold som gjør opplæringen særlig vanskelig og/eller setter sikkerheten i
fare, skal tilsynet styrkes. Det kan eksempelvis være elever som trenger særskilt
tilrettelegging og ekstra tilsyn, for eksempel elever med vannskrekk, epilepsi, nedsatt
funksjonsevne, elever som viser utagerende atferd eller elever som det av andre grunner
må tas særlige hensyn til. Da kan det være aktuelt å ha med assistenter, se 4.2.
Assistentene kommer i tillegg til personer som har tilsyn og kan ikke erstatte disse.
Ryktet seier at det er eit problem å få lærarar på plass i skuleverket i dag. Men i Sirdal er tydeligvis ikkje dette noko problem då dei smeller til med to basseng, noko som medfører eit høgare krav til at det skal vera tilsynspersonar til stades. Eg meinte å lesa at det var vondt å få tak i lærarar til Tonstad skule tidlegar i år, men det er fullt mogleg at eg hugsar feil.
Kommunen har planar om å byggje eit ekstra basseng for stuping. Dette må ha ein viss djupnad. Etter det eg har fått med meg, vil dette vera så djupt at ikkje ein gong vaksne kan trø i botnen her. Rekk opp handa alle som føler seg trygge til å motta læring når dei ikkje er trygge på om dei kan trø i botnen. Tenk så på om den vesle poden din er annleis innretta enn deg…
Men som Rådmannen seier, så er det “forlengst gjort fatta vedtak på korleis det skal vere.” Mon tru om han har teke slike ting inn over seg då han avgjorde bassengspørsmålet?
Heldigvis er skulen så mykje meir enn symjeopplæring. Ein skal ikkje berre kunne overleve i vatn, men og i samfunnet ellers. Det er jo mogleg at arkitektane, byggekommiteen og Rådmannen har vore i dialog med andre skular i landet eller utlandet for å hauste erfaringar, men om dette ikkje skulle vera tilfelle vil eg berre vere på den sikre sida og opplyse litt omkring dei erfaringane eg sjølv har gjort meg.
Eg er så heldig å arbeide på ein skule som berre er to år gamal. Denne har store likhetstrekk med dei planane som var presentert på Tonstad i går, og eg ser det difor ikkje som uaktuelle erfaringar. Fyrst litt om min skule. To og to baserom deler inngang. Alle baserom soknar inn til eit amfi der ein har musikk og skulesamlingar. I annakvart baserom er det og tre grupperom i bakkant. Mellom baseromma er det skyvedører i glass. Dørene ut til amfiet er skyvedører som går frå golv til tak. Desse er og i glas. Amfiet har og store, åpne glassflater som slepp inn mykje lys.
Ut i frå ein arkitektonisk ståstad, er det klart at glas er flott. Det har sjølvsagt og vore ei utvikling i glas sidan dagens skule vart bygd. Men likevel…
Erfaringane eg har gjort meg tilseier at fleire sider ved å nytte glas vert ignorert.
Basrom i sør vil, om ein ikkje sjekkar opp dette, ha eit potensiale for å verte ufatteleg varmt når sola står på. Luftingsanlegg kan sjølvsagt hjelpa på dette, men med tanke på det miljøfokuset som er no til dags er verkeleg ei slik løysing rett? Dette både med tanke på at det kostar å drifta slik, og at ein i staden kunne satsa på å jobbe med naturen og ikkje mot han. Eit skuleeksempel kan sjåast i Grong.
Små born har ikkje same evne som vaksne til å halda fokus, og som også Marianne Hompland nemner, så er det ikkje alltid like lett å dra merksemda til elevane dit han skal vera. Dette har eg sjølv følt på kroppen, og resultatet er at eg i mitt klasserom har “tapetsert” heile glasdørene for å hindre nettopp innsyn/utsyn. Det vert eit heilt unødigt fokus på “kva dei andre gjer” med slikt.
No er det heldigvis lagd opp til at musikken skal føregå i eit eige rom på Tonstad, og ikkje i eit amfi slik som på min arbeidsstad. Likevel vil det vera mykje aktivitet ute i fellesområda som igjen vil skapa lyd. Glas er ikkje så lyddempande som ein vegg, og at eit bibliotek vert lagd i eit åpe landskap kan vera uheldig kanskje spesielt i ein situasjon med mykje gjennomgang.
Det seier seg sjølv at det vil krevja meir vedlikehald av vindauge enn av ein vegg.
Eg har sjølv erfart å gå gjennom ei glasrute med det resultat at øyret vart delt i to og vil ikkje oppmode folk om å teste ut slikt. Glas er rett og slett ikkje risikofritt. Det er og dyrt å erstatte, og ein kan heller ikkje sparka ein ball mot det. No har fotballen endra seg ein god del frå då eg sjølv gjekk på skule, men gleda over å sparka ein ball i veggen vil eg tru er like stor no som då.
At arkitekane ser det som eit poeng å opna opp skulen er jo flott. Men i ein skule, og då kanskje spesielt på ein barneskule, har dei ein tendens til å dekorera klasseroma. Om ein har vore inne på ein tenåring sitt soverom, vil ein sjå at veggane er fulle av plakatar der og. Slik sett synest det i alle fall for meg som lite pedagogisk å nytta glas i utforminga av klasseroma. Born treng å uttrykka seg. Kvifor ikkje gje dei ein vegg dei kan skriva på? Det er jo ein ting som mange har stor glede av i staden for å skriva “for seg sjølv” i ei bok!
Å sleppe inn lys er altså vel og bra, men med ei satsing på digital kompetanse vonar eg at kommunen set ein projektor i kvart klasserom. Ein må jo då i det minste få opp gardin slik at ein kan nytta ein slik i undervisninga. Eg er så heldig å ha slikt verkty å nytta meg av, og det er ei heilt anna verd enn den skulen eg sjølv vaks opp i. Skal skulen sjå bort i frå at verda utanfor dei flotte glasveggane i stor grad nyttar seg av digitale verkty, eller er dette noko ein i staden burde ta inn over seg og utnytte for alt det er verdt? Eg er sikker på at fleire vil vera einige i at SMS har hatt ein klar innverknad i skriftspråkutviklinga. Ik snt? Så kvifor skal ein då skilje denne “verda” frå skulekvardagen?
Eg må og seie at det er litt sørgeleg å registrere korleis prosessen har vore fram til no. Og eg vil nok ein gong støtte Marianne når ho seier at kommunens innbyggjarar igjen har vorte overkjørt! Kvifor sluttar aldri denne praksisen? Kven er det som ikkje lærar av sine “feil”?
Og til slutt, for at Rådmannen ikkje skal verte for lei seg over all “kritikken” eg kjem med, vil eg avsluttningsvis nevne at arbeidsroma for lærarane hadde mange flotte forslag til løysningar!
Presentasjonen av forprosjektet [PDF]
