Category Archives: Utdanning

Innlegg som tek føre seg ulike utdanningstema.

Utdanningsskiller i Nepal

Etter at Nepal bergtok meg under mi reise verda rundt i 2003, har landet alltid hatt ein spesiell stad i hjartat mitt. Dette vesle, fattige landet høgt der oppe i fjella gjer noko med folk. Om det er naturen, folka ein møter på eller ein kombinasjon av dette som gjer det, er ikkje godt å seie.

I dette landet er 65% av dei mannlege innbyggjarane i stand til å lesa, medan berre 42% av kvinnene kan det.

Staten ynskjer å gjere utdanning tilgjengeleg for flest mogleg, men fråfallet er stort.

Også Nepal har private og statlege skular. Her er det dei private som er høgst ansenitet.

Ein famelie sender gjerne sonen på skule om ein har ein son og ei dotter. Står valet mellom å senda båe, vert gjerne dottera sendt til statleg, medan sonen fer gå på den private.

Parallellen til Noreg for 100 år sidan, ja jamvel endå mindre, er ikkje vanskelege å sjå.

Medan eg er inne på Nepal og utdanning, passar det også å trekke fram Alex Lyngaas sin serie på Dagbladet TV, 7 dager i Nepal. Legg spesielt merke til hans tur innom døveskulen. For meg pirrer dette ved ei nerve, av di min onkel gjekk på døveskule her i landet under 2. verdskrig. Å lesa brev som læraren skrev til mine besteforeldre for så lenge sidan, er fantastisk for ein som sjølv har landa i det som er verdas nest viktigaste yrke.

Eit alternativt syn på tilværet

Lucero, argentinsk aleinemor og student, bur i ein fraktecontainer.

Materielle ting….alt er jo til låns. Vi eig jo ikkje ting, vi berre låner dei ei lita stund, og antan kastar det, nokon arvar det eller ein gjev det bort. Ingenting av dette er eigentleg eins eige.

Vi prøver å tryggje oss sjølv og desse identitetane vi skaper for oss…mitt hus, mi kone, min bil, mine born, mi karriere. Jo større, jo meir trygg og jo meir sikker er ein på at ein er seg sjølv. Men i røynda er jo huset du eig eit fengsel som er eigd av banken.

Skuleutfordringar også i Sverige

Denne bloggposten tek føre seg tre noverande eller førståande hendingar. Tariffhøyring 2012 for KS-området, Kunnskapsdepartementet si høyring om endring av opplæringslova, og ein artikkel som fem svenske lærarar har publisert hjå Svenska Dagbladet.

Til våren tek nye forhandlingar fatt for arbeidarar i kommunal sektor. Arbeidet er alt i gang rundt omkring, og innspel vert sent fram og attende. Meiningar vert utveksla. Krav vert sette fram. Pengar vert igjen eit stridstema;

“Utdanningsforbundets hovedutfordring er at lønnsnivået og lønnsutviklingen til våre medlemmer ikke
gjenspeiler at de har noen av samfunnets viktigste jobber.” – Utdanningsforbundet 2011

Samstundes har Kunnskapsdepartementet sett i gang ei høyring for å få til ei endring i opplæringslova. Bakgrunnen for dette er at Regjeringa ynskjer å;

”…legge til rette for flere lærere gjennom styrket kommuneøkonomi og ved å
endre opplæringsloven for å sikre en maksimumsgrense for tallet på elever per lærer på hver
skole”. – Kunnskapsdepartementet 2011

Nettopp det som er nemnt ovanfor, er det Malin Appeltofft, Anna Ladra Björklund, Katarina Engström, Karin Mogren og Emma Rosengren tek føre seg i sin artikkel i dag.

Det er rart å lese det dei skriv. Eg sit att med ei kjensle som seier meg at det like gjerne kunne ha vore ei situasjonsskildring frå det norske skuleverket. Også her vert arbeidsdagen  for lærarar i større og større grad oppteken av ting som ikkje har med pedagogisk utøving å gjera.

Dei opnar artikkelen med å kalla ei spade for ei spade;

“Den svenska skolan styrs idag av ekonomi och inte av pedagogik. För inte ligger det väl en pedagogisk tanke bakom att bunta ihop 27 sexåringar i en förskoleklass och låta 1,5 lärare undervisa dem?”

Er det det Utdanningsdepartementet no har begynt å innsjå, at pedagogikken må vika for andre krav? Eg tvilar.

Sjølv er eg heldig. Eg er kontaktlærar for 18 elevar. Alternativet var 27. Her gjorde administrasjonen min eit kjempelurt val. For elevane sin del. Men slikt kostar sjølvsagt.

No vil Regjeringa settje tak på kor mange elevar det kan vere i ei klasse. Dei har laga to ulike forslag. Ein skulemodell (1), og ein kommunemodell (2). Skulemodellen legg føringar for kor store grupper som skal vere på kvar skule. Kommunemodellen tek i bruk eit gjennomsnitt i heile kommunen, noko som gjev kommunane litt triksingsrom.

Det er rart å tenkje på at Regjeringa har eit ynskje om få eit betre utdanningssystem, når dei legg opp til at kommunar må opprette fleire lærarstillingar, men på den andre sida kuttar i overføringane til dei same kommunane.

Departementet skriv at i høyringa si at 20-30% av allereie utdanna lærarar ikkje har sitt daglege virke i skulen. GNIST-kampanjen ynskjer å auka rekrutteringa til læraryrket. Dette er måla deira;

  • økt status for læreryrket
  • økt kvalitet i lærerutdanningene
  • økt kvalitet i lærerprofesjonen
  • økt kvalitet i skoleledelsen
  • økt rekruttering til lærerutdanningene og læreryrket
Her manglar eit vesentleg punkt, om du spør Utdanningsforbundet: auka løn!
Spørsmåla ein må stille seg, om ein sit i Utdanningsdepartementet er desse: kvifor sluttar lærarane, og kvifor kjem dei ikkje attende?
Her trur eg mine svenske kolleginner har gjeve svaret alt. Personleg er eg ikkje framand for tanken om å gå ned i løn. Som eit eksempel for resten av det norske samfunnet. Midt i oljepølen Stavanger er sjølvsagt ikkje det så lett å få gjennomslag for, og “idealist” var vel stempelet eg fekk. Men eg er ikkje lærar for løna. Eg er lærar for å gje born ein plattform dei kan vakse på. Det treng eg tid til. Men om eg går ned i løn, kva får eg att av KS då? Ingenting. Det er jo ikkje KS som bestemmer kva statlege krav som kjem flygande frå Stortinget. Kva får eg att av Staten? Mindre skatt? Neppe.

Studielån

Er dette noko av grunnen til at eg er så sugen på å sletta mitt eige studielån så fort som mogleg? Det kan vel hende. Men korleis står det eigentleg til med studiesituasjonen i Noreg? Vel har vi gratis utdanning, men så vidt eg veit, er det ikkje gratis å bu der ein tek utdanningane…i alle fall ikkje om ein skal halda seg i storbyane rundt om i Noreg. I desse statsgjeldtider (Hellas/USA)…kor mykje studiegjeld har eigentleg norske studentar å betala ned dei neste 40-50 åra? Og vil vi ha arbeidsplassar nok til desse?

Pinsetankar

I dag vil eg berre dele eit par gode sitat eg har høyrt i helga. Dei fekk tankane mine til å kverne båe to. Kan hente gjer dei det same for deg.

Ung kan ikkje lære av gamal, kunne han det, vart han gamal sjøl og våga seg ikkje på livet.

Arne Garborg (via Twitterbrukaren @Ullert)

I tillegg kom eg også over eit frå andre andre sida av jorda.

“I think it’s fascinating that we have a profession where kids come to school to watch us work.”

John Hattie