Etter lang tids venting, og stikk i strid med retningslinjene i frå fjorårets supersumar, kunne endeleg leiketya finnast fram og nyttast. Biletet under er frå gårsdagens fantastiske kveld der meg sjølv og fotograf Leine la ut på jakt etter nye badmintonrekordar i solnedgangen. Med håp om fleire slike kveldar framover sumaren…
#Likmeg er det nye skigardsteiknet frå NRK rett før sumaren etter alle spådomar skal ta til. Om dette nøkkelordet seier NRK sjølv:
- NRK setter søkelyset på utseendepresset mange unge føler, konsekvensene av det og årsakene til det.
- Gjennom #likmeg har alle som vil mulighet til å dele meninger, kommentarer, opplevelser og bilder.
- På vegne av NRK har Norstat gjennomført en spørreundersøkelse. Et representativt utvalg på 500 unge mellom 15 og 29 år er blant annet spurt om hvordan de ser på sitt eget utseende og hva som påvirker dem.
- Ifølge undersøkelsen ønsker 13 prosent av jentene og kvinnene å forandre på utseendet ved hjelp av kosmetisk kirurgi og injeksjoner. Fire prosent av guttene og mennene svarer det samme.
- Tilsammen 5 prosent av de spurte oppgir at de har fått utført kosmetisk kirurgi eller injeksjon, der jentene utgjør 6 prosent og guttene 4 prosent.
Fyrst av alt. Datagrunnlaget for denne undersøkinga som Norstat har gjort er uråd å finna. Når det er sagt, så er det litt av ei vinkling journalistane gjer her. 13% av jentene ynskjer å endre på utsjånaden. Det tyder at 87% er NØGD med utsjånaden sin. Skulle berre mangle. Spør ein utanlandske menn, er norske damer noko av det flottaste ein ser.
Siste punktet over er også merkeleg. 5% har altså utført kosmetisk inngrep. 6% av desse er jenter. Samstundes er 4% gutar…kven/kva er då dei resterande 90% som har utført slike inngrep?
Men nok om det. For i same tidsperioden, men på ei ganske anna side av landet enn det Eirin Aardal, Oda Marie Midbøe, Maria Knoph Vigsnæs og Marit Gjelland held til om dagen, melder NRK Rogaland at ungdom gjer sunnare val i kvardagen enn nokon gong.
I tillegg hadde den dynamiske duoen på Ullandhaug Skjæveland og Kvindesland eit edrueleg intervju med stortingspolitikar Sveinung Stensland (rett nok ikkje ein ungdom lenger) der han fortel om det VG har skrive om han i samband med at han har redusert på fotavtrykket sitt i det siste.
Det som er litt finurleg å merka seg, er journalistane bak desse sakene.
#Likmeg synest å vera eit oppkok frå fire unge damer, mange (eller alle?) med bakgrunn frå journalistutdanninga i Volda. VG si sak, som på ein måte er motvekta til #Likmeg, er herrane Skarvøy, Mosveen og Bringsdal. Gjer eg med å poengtera dette til ei sak om kjønn? Om land og by? Om navlebeskuande journalistikk i den hippe og kule Oslogryta? Ikkje veit eg! Men når 87% av ungdom som nemnt er nøgde med kroppen sin, ja då er vel eigentleg dette eit ikkje-sak. Agurknytt kunne ein gjerne ha kalla det. Om det var sumar. Det er det ikkje endå.
Og så til sist. Handlar #Likmeg om å lika nokon for den ein er? Eller handlar det om at ein vil vera lik andre?
Men noko om det. I motsetnad til Audun Lysbakken, som før ungen sin med å skriva bok i farsperisjonen, har eg eit surdeigsbrød å ta meg av no. #ikkjeungdomlengerogetsomegvil
2015.06.09 – http://www.nrk.no/rogaland/ungdomen-har-sunne-lunsjvanar-1.12399364
2015.06.10 – http://www.nrk.no/norge/en-av-ti-unge-vil-endre-pa-utseendet-1.12399764
2015.06.10 – http://www.nrk.no/norge/ungdommer-er-lei_-_-utseendepresset-er-umulig-1.12399890
2015.06.10 – http://www.nrk.no/norge/derfor-er-vi-misfornoyd-med-utseendet-1.12399811
2015.06.11 – http://www.nrk.no/norge/mener-kroppshysteri-blant-unge-er-et-folkehelseproblem-1.12403112
2015.06.11 – http://www.vg.no/forbruker/helse/hoeyre/hoeyres-helsepolitiker-gikk-ned-22-kilo-paa-tre-maaneder-folk-maa-bare-skjerpe-seg/a/23468447/
Start desse to videoane på likt….
Ben Falk driv firmaet “Whole Systems Design” i staten Vermont i USA. Dei klimatiske tilhøva er ikkje heilt ulike slik dei er her i Noreg… I filmsnutten under fortel han litt om korleis ein med enkle middel kan gjera seg litt meir berekraftig, eller regenerativ.
I 2003 drog eg og Olav på reise verda rundt. Eit av landa me besøkte var Nepal.
Dei siste par dagars tid dreg fram mange kjære minne frå dei få dagane me hadde der.
Under er ein liten filmsnutt som er filma med eit 8mm kamera. Bileta syner stader langs reiseuta frå Kathmandu, vestover til Pokhara og vidare vest til startpunktet for vandreturen me hadde i fjellkjeda Annapurna, Ghandruk.
Då me var der i 2003, var det fyrste som møtte oss tanks i gatene. Det var kontrollpostar på vegen til Pokhara, og politiet kom inn på bussane for å sjekka. Skremande for eit par fyrstereisgutar frå dalstroka innafor på knappe 20 år.
Eit fantastisk flott land som Nepal treng ikkje borgarkrig når slike hendingar som jordskjelv råkar landet, utan å skilje mellom folk.
La oss håpe at ingen ser denne hendinga som ein moglegheit til maktmisbruk, men at det skapar grobotn for fortsatt fredeleg sameksitens.
Regjeringa, på oppmoding frå FN, sette tidlegare i år sette fokus på jordvern.
Jordvern.
Ikkje jordliv altså. Men jordvern. Politikken har lagd nokre føringar for ordvalget her.
Men nok om det.
På denne kloden er det ein del jord, men mest vatn. Mesteparten av dette vatnet er salt, frose, forureina eller finst som vassdamp.
Heldigvis er det litt att igjen til oss slik at me kan nyttegjera oss av det i vår stadige jakt på auka matproduksjon. Trass i at opp mot halvparten av det me evnar å trylla fram av matvarer, aldri ender opp på middagsbordet. Mykje vert og nytta i kraftproduksjon, vassflasketapping, bilvasking, badebassengoppfylling….og lista kunne ha vore lang som eit vondt år.
Eller “som eit turt år”, som dei gjerne seier i California. Der er dei no inne i fjerde året med turke. I morgong, 15 april, er den blaute vintersesongen offisielt slutt. Som eit resultat av det har Guvernøren i California innført vassrestriksjonar.
Det kunne ein høyra om på P2’s Kulturhuset i dag.
NRK har også hatt fokus på andre delar av verda som er i vasstrubbel. Brasil. Sao Paolo. Der hadde dei i februar den blautaste månaden sidan 1995, med alt det førde med seg av flaum og følgjene av slikt. No er det derimot stikk motsett der. Dei har ikkje lenger vatn.
I innslaget på Kulturhuset vart også snakka om effektane av vassmangel. Spesielt på det Afrikanske kontinent. Filmen “When the water ends” handlar om nett dette temaet.
Men også i Noreg har vi til tider problem med vatn. Før jul i 2014, var heile Noregs fokus retta mot Mannen, som til sist ikkje ville ned då media hadde linsa retta mot han. Her kunne litt god, gamaldags frostsprenging ha gjeve journalistar eit scoop, og fastbuande i lite hyggeleg julegåve.
Tidlegare i haust herja også vatnet her på vestlandet. Voss, Flåm og Odda var nokre av stadene som fekk kjørt seg etter uhorveleg mykje nedbør på kun kort tid.
Same året var også det motsette tilfelle. Som i Sao Paolo. Kven skulle vel tru at vi hadde turke her i Noreg?
Her kjem eit anna innslag frå NRK, og programposten Ekko, passande inn. I dette var biologar frå SABIMA (Samarbeidsråd for bilogisk mangfold) intervjua om myra si rolle i Noreg. Som habitat, og ikkje minst som svamp.
At me mister stadig fleire av vassbufferane her til lands er ei kjennsgjerning. Sammferdselsdepartementet turer på det ein kan, for å leggje til rette for at Finansdepartementet skal få best mogleg arbeidtilhøve (dvs. kortast mogleg tid frå A til B), slik at me kan halde plassen på GDP-lista.
Heilheitlig planlegging kallast det gjerne. Eit nytt selskap vert oppretta for å byggje endå fleire og rettare vegar, og så kjem rekningar flytande i ein vår eller haustflaum om nokre år. Då er det opp til det same storsamfunnet å hjelpe den vesle familien som stend der makteslause mot naturkreftene.
Skulemennesket meg har vore med på ein heisatur av ei reise dei siste 30 åra. Då eg trakka rundt og skulle læra meg skule, var det TIKI med Snake som var det store. Med store diskettar på fem tomar og monokrom skjerm.
Seinare kom PC’en til Sinnes skule. Pentium med 8 megabyte RAM (seinare oppgradert til 16!), CD-rom og 28.8 modem er ord som gjer at eg vert varm innvendig. Den sterkt gjenkjennelege oppkoplinga til nettet…det store ukjende. Internettet der all kunnskap i heile verda fanns! Kor dette kom til å revolusjonera all læring.
Og slik har me higa etter det siste nye i skule i årevis. Alltid med auge for å betra læringa. Heilt sidan Edison i 1922 sa “the motion picture is destined to revolutionize our educational system….”. Deretter var det same leksa med radio. Så fjernsyn. Kven hugser vel ikkje “Roteloftet”?
Etter det tura datamaskinane inn i skulen. Deretter vart dei kopla saman via internett. Og så har snøballen byrja å rulla.
Dei siste åra har smarte tavler (i praksis ein projektor med diiiiiiger, vertikal museplate, og slett ikkje så smarte) vore siste skrik. Små, handhaldte datamaskinar vert no testa ut i mangt eit klasserom for alle pengane….bokstaveleg talt.
Ironisk nok hadde me ei opprydding på skulen min i dag. I den samanheng kom me over ein 14 år gamal projektor, type 3M, som kom i koffert av militær klasse, med trillehjul, og sikkert også obligatorisk krav om HMS-kurs i løfteteknikk for å ta han i bruk. 14 år! Og allereie ein dinosaur.
Medan mang ein lærar forbannar ein daud ting som har vorte plassert i klasserommet som om det hadde sjelelege evner, tek Bill Gates seg ein tur til Noreg for å skapa litt blest omkring eit prosjekt i Afrika han har funnet det for godt til å støtta etter å ha tent graps på å pusha eit digitalt univers inn i skuleverket.
Misforstå meg rett. Eg har hatt stor glede av det for min eigen del. Men greia er jo at det er fint lite av det eg har plukka opp av “dataskillz” som eg har lært av pedagogisk utdanna personale. Mesteparten har eg lært på fritida. Mesteparten har eg lært som følgje av ein av to ting:
1. Timesvis med slit og repetisjon.
2. Gått på ei solid blemme som eg har måtta betala for.
At Derek Muller (Veritasium) la ut videon nedanfor, gav difor ein heil del meining for min del. Han trekk ut nokre essensar som den til einkvar tid sittjande Utdanningsminister burde streba etter å etterleva så godt han eller ho berre kan. For ein maskin, skjerm, dings…eller kva det no måtte vera kan ikkje gjera same jobben som ein lærar. Ein lærar som evner å skapa eit trygt og godt arbeidsmiljø, der elevane vert utfordra, må bryna seg og ikkje ikkje fer servert ferdig tygt mat. Kreativitet, utforsking og feiling er alle tre ord som eg meiner må til for at ein skal kunne lære noko vetugt. Diverre synest det som om minst to at mine stikkord er på god veg vekk frå skulekvardagen, om dei ikkje allereie er long gone.
Vårt samfunn i Noreg har kome til eit punkt der det meste skal sikrast. HMS har ei høg stjerne her til lands. Kor mange arbeidsplassar som er innanfor dette feltet er ikkje godt å seie. Også innanfor skulen er dette viktig. Sjølvsagt. Me vil ikkje at ungane skal skada seg. Dei kunne brekke noko. Dei kunne omkomme.
Det siste er sjølvsagt noko ein absolutt ikkje ynskjer at skal skje.
Men det er eit godt gap i frå å skrape seg på ein kvist, og til at ein skal forulukke. Ein treng å bryna seg på noko for å vekse. Ein må dette før ein kan gå! Ein må gjere feil for å gjere noko rette. Rundt om i skulegardar og på offentlege leikeplassar er alt EU-godkjent, og skulle det ikkje vera det, vert treet sagd ned, steinen sprengd vekk eller heile leikeplassen terminert.
I Wales er ei rørsle ved navn “Free play” lansert. Bakgrunnen for dette ligg gjerne i det som nettstaden Lifehacker.com skriv;
Recent studies have shown that playing out of doors is crucial for children who are developing motor, problem-solving and observation skills, in addition to developing an understanding and relationship with nature (a.k.a. “eco-literacy“). Kids need more time to play — but not necessarily in today’s trend for organized, scheduled activities, as kids need to have moments of unstructured time to explore that helps develop their creativity and self-confidence.” – Lifehacker.com, 2014
Kontrasten til designarleikeplassen som Stavanger kommune anla i Ajaxparken i 2012 er, for å sei det mildt, gedigen!
Straks me lagar rammar for borns leik, lagar me også avtrensingar for kor langt og i kva retning dei strekk seg i si læring. Det igjen fer følgjer seinare i livet.